اربعین حسینی(علیه السلام) حماسه جاوید
اربعین در لغت به معنای چهلم است و در اصطلاح به بیستم صفر 61هجری قمری، چهلمین روز کشته‌شدن حسین بن علی(علیه السام) فرزند علی بن ابی طالبو فاطمه زهرا، امامسوم شیعیاناطلاق می‌گردد. اربعین، مطابق نظر شیخ مفیددر مسارالشیعه [1] و شاگردش شیخ طوسیدر مصباح المجتهد[2]، زمان بازگشت اهل حرم از شام (دمشق) به مدینهاست. همچنین بنا بر نقل ایشان، جابر بن عبدالله انصاری صحابی برجسته محمد به عنوان نخستین زائرحسین بن علی(علیه السام) ، یا لااقل از نخستین زائران او، در این روز وارد کربلاشده و زیارت اربعینرا بجا آورده است..[3] ابراهیم آیتی نیز می‌نویسد: «جابر بن عبدالله انصاری ... بیستم ماه صفر، درست چهل روز بعد از شهادتامام وارد کربلا شد و سنتزیارت اربعین امام به دست او تأسیس گردید».[4] بر این اساس «از همان آغاز که تاریخش معلوم نیست، شیعیان به حرمت آن، زیارت اربعین می‌خوانده‌اند.»[5]زیارت اربعین تنها درباره حسین بن علی(علیه السام) وارد شده و هیچ پیشینه ای را نمی توان برای اربعین و اعمال مربوط به این روز تا پیش از حادثه عاشورا تصدیق کرد و این ویژگی و امتیاز، تنها برای حسین بن علی(علیه السام) دانسته شده است.[6] در تقویم رسمی ایراناین روز تعطیل می‌باشد.
پیاده‌روی اربعین حسینی
البته در باب علت اهمیت این روز نزد عرف شیعیان، این نکته نیز قابل توجه است که هرچند روایانی بر اهمیت و زیارت اربعین وارد شده است، لکن نمی‌توان این احتمال را انکار کرد که برخی گزارش‌های تاریخی مبنی بر حضور اهل بیت امام و بازماندگان کشته‌شدگان کربلا در کربلا در اربعین[7]از عوامل توجه خاص ایشان به اربعین باشد. در برخی منابع اسیران شام یعنی بازماندگان کشته‌شدگان کربلا در چهملین روز کشته شدن حسین بن علی(علیه السام) به کربلا رسیدند. از جمله در کتاب نزهه الزاهد ص 21 این مطلب ذکر شده‌است. اگرچه نه‌تنها این مطلب در متون تاریخی پیش‌تر از قرن هفتم هجری نیامده است، با تصریح متقدمینی مانند شیخ مفید که بازگشت اسرا را به مدینه دانسته‌اند نیز در تضاد است.[8]
منابع
2. مصباح المتهجد، شیخ طوسی، ص787
3. جعفریان، رسول. تاملی در نهضت عاشورا. انصاریان، دی 1386. شابک 978-964-90518-6-4.
4. بررسی تاریخ عاشورا، محمد ابراهیم آیتی، ص221
5. دلیل بزرگداشت اربعین چیست، رسول جعفریان
6. رک: اربعین در فرهنگ شیعه، سید محمد محسن حسینی طهرانی، ص75
7. رک: نفس المهموم ترجمه شعرانی، ص430؛ نزهه الزاهد، ص21
8. جعفریان، رسول. تاملی در نهضت عاشورا. انصاریان، دی 1386. شابک 978-964-90518-6-4.
